Arda Kutsal'ın internete dair bize aktadıkları

Son konuğumuz Arda Kutsal ile Web 2.0, internette rekabet, internetin geleceği ve trendleri hakkında sohbet gerçekleştirdik.

Arda Kutsal kimdir?

Arda Kutsal, Webrazzi, Blograzzi gibi sitelerin kurucusu. Webrazzi web girişimlerinin takip edilip, analiz edildiği 2006 yılından itibaren yayında olan bir blogdur. Webrazzi ise blogları bir çatı altında birleştiren bir blog dizini. Ayrıca Arda Kutsal, Crenvo adlı danışmanlık şirketi ile pazarlama, stratejiler vs…konularında danışmanlık hizmetleri sunmakta. Arda Kutsal’ı bir “business angel” yapacak, melek yatırımlar ise Crevno bünyesinde pek yakında yayında…

Melek Yatırım nedir?

Hayata geçmemiş, ispat edilmemiş projeler için, daha ortada ürün yokken, ufak miktarlarda yapılan yatırımlar, melek yatırımlardır. Melek yatırımlarda hızlı geri dönüş beklenmemekte. Yurtdışındaki örneklerinden (y-combinator.com: maximum 25,000$’lık yatırım ve %5-6 pay) farklı olarak Crevno’da yatırım miktarı için herhangi bir üst sınır belirlenmeyecek, fikrin güzelliğine göre miktar artabilecek.

Web 2.0 nedir?

Web 2.0, bir grup kişi tarafından Ekim 2005’te ortaya atılmış bir terim. İnternetteki değişimi gözlemleyen bir grup, internet nereye gidiyor sorusunun cevabı olarak Web 2.0’ı ortaya atmışlar. Web 2.0 öncesi içerik verilir kullanıcı bunu okurdu. Artık kullanıcılar verilen içeriği sadece okumuyor, içeriği kendileri oluşturuyor. Web 2.0 olarak adlandırılan değişiklikler, sadece içeriğin oluşturulması ile ilgili değil, tasarım, RSS, grafik kullanımında azalma, bilgi ekleme, güven unsurunun ön planda olması da Web 2.0 oluşturan ana noktalar.

Web 2.0’dan sonrası? Şimdilik Web 3.0 denilen, semantik yani anlamsal, semantik, ajan, kullanıcıyı yönlendiren programlara sahip bir internet dünyası beklenmekte.

Peki Türkiye Web 2.0 açısından ne durumda? Arda Kutsal, ülke olarak Web 2.0 kültüründe olmadığımızı düşünmekte. Girişimciler açısından Web 2.0’ı kavramak açısından sorun olmasa da kullanıcı tarafı pek parlak durumda gözükmüyor. Kullanıcı tarafından oluşturulan içeriklerde (User Generated Content) başarılı örnek sayısı oldukça az. İdare edemem anne, Sütü seven kamyoncu az sayıda başarılı içeriklerden. mentos-kola gibi başarılı bir örnekler maalesef Türkiye’den pek çıkmıyor. Wikiler açısından bakıldığında Türkiye Viki’de yer alan makale sayısının azlığı ve bunların değerleri Web 2.0 açısından soru işareti olarak karşımıza çıkmakta. Türkiye’de internette ve e-ticarete geçiş dünyadaki örneklerinden farklı bir şekilde gerçekleşti. Başta Amerika olmak üzere dünyada fiziksel dünyadan doğrudan alışverişten sonra telefonla sipariş, katalogla sipariş, daha sonra da tele marketing aşamaları gerçekleşmiş. Fakat bizde böyle aşama aşama bir değişim gerçekleşmedi. Doğrudan fiziksel dünyadan internette geçiş oldu. Bu da belki Web 2.0’ın Türkiye’de tam oturamamasının nedenlerinden biri.

İnternet ve rekabet

İnternette rekabete baktığımız zaman ise, doğal olarak yerel olmayan bir rekabet görüyoruz, yani bir yerli bir video sitesinin rakibi, sadece diğer yerel video siteleri değil, dünya çapındaki video siteleri de rakipler içerisinde yer almakta. İzlesene.com’un trafiğine baktığımızda, bu gerçek açık bir şekilde önümüze çıkıyor, İzlesene.com’un trafiği youtube’ın yasaklı olduğu günlerde iki katına kadar çıkabilmekte. Alexa'nın verileri de bu konuda bize bir fikir sağlayabilir.

İnternette global rekabete bir diğer örnek ise Facebook’un Türkiye’de patlaması ile Yonja’nın durumu. Öyle ki Yonja içeriğinde önemli değişikliklere gitmek durumunda bile kaldı. Bu konuda bir istisna ise haber siteleri. Arda Kutsal yeni trendler hakkında fikirlerini de bizlerle paylaştı. Arda Kutsal, artık sosyal ağlardan, ortak ilgi alanlarına sahip olanların bir araya geldiği topluluklara (community) kayış olacağını ve bunun 2008’in trendi olacağını düşünmekte. Ayrıca Arda Kutsal “2008’in trendi Friendfeed” demekte.

Cember’in içinden biri: Çağlar Erol

Çağlar Erol ve eşi Nihan Çolak Erol tarafından 2005 yılında kurulmuş bir site: cember.net. Cember.net is dünyasına yönelik, iş çevresini genişletme platformu. Çağlar Erol1997 yılında Boğaziçi Elektrik ve Elektronik’ten, 1999’da ise Boğaziçi MBA’den mezun oluyor. Bir süre superonline’da çalıştıktan sonra, Frankfurt’da yer alan Accenture firmasına geçip, yurtdışı tecrübesi yapmaya başlıyor. Eşi ile beraber Almanya’da bulundukları süre içerisinde internet projelerine gözlemliyorlar. 2003 yılında kurulan Linkedn’nin kısa sürede yakaladığı başarıyı ve benzer şekilde Almanya’da Open BC’nin yani Xing’in doğuşunu gözlemliyor Çağlar Erol. Kendi işini kurmak isteyen Erol bu modelin başarılı olacağına kanaat getirip, çalışmalarına Almanya’dayken site tasarımı ve yazılımın geliştirilmesi ile başlıyor. Türkiye’ye döndükten sonra 2005 Mayıs’ta şirketi kurup, Ekim ayında da siteyi hayata geçiriyorlar.

İşin planlanması sırasında dikkat ettikleri 3 noktayı şunlar:
- Para kazanır mıyım?
- Nasıl çıkarım? Çıkış stratejim ne olmalı?
- İşler kötü giderse ne olur?

Şirketlerini kurup, tatile çıkan Erol çifti, döndüklerinde sitenin trafiğinde önemli bir artış gördüler. cember.net birkaç ayda 10.000 üyeye ulaştı. İlk başta sadece viral sistemle, arkadaşların birbirine önermesi ile yol kat eden site, belirli üye sayısına ulaştıktan sonra buluşmalar düzenleyemeye başladı. İşte bu buluşmalar basına konu olduğu zaman, sunucuları kitleyecek derecede pek çok kişi siteye gelmeye başladı.

İş modeli?
cember.net iş dünyası için networking sitesi. Gelir modeli reklamlara ve üyelik bedellerine dayanıyor. 2006 yılında altın üyelik sistemi ile ücretli bir üyelik sistemi geliştirilmiştir. Altın üyelere sunulan hizmetler ise: arama, mesaj gönderme, ziyaretçileri görebilme…cember.net 300.000 üyeye ulaşmış durumda.

Hikayenin devamı
2006 yılında, yatırımcı arayışına çıkan Erol, Türkiye’de kimsenin internette para yatırmak istemediği gerçeği ile karşılaştılar. Bazı ilgilenen büyük holdinglerde %80’nini alırım, % 20’si opsiyon olsun gibi teklifler sununca, 2 kişi devam etmeye karar vermişler. 2007 yılına kadar home office olarak işleri idare etmişler. cember.net 2007 Ocak’ta ofisine, Haziran’da ise ilk elemanına kavuşmuş.
2006 yılında halka açılıp, sermaye toplayan Open BC ile bağlantıya geçiliyor. 2007 yılında ise yatırımcılar artık site ile ilgilenmeye başlamışlar. Aynı yıl bir Business Angel gelip, şirketin azınlık hisselerini satın alıyor. İşte bu Angel sayesinde Open BC cember.net çok daha ciddiye almaya başlıyor ve cember.net.4,36 milyon euroya Open BC’ye gidiyor.

Peki Xing açısından cember.net?
2006 yılında halka açılan Xing, Eylül ayının sonu itibari ile 4.25 milyon üyeye sahip ve 16 dilde hizmet vermekte.
Xing’in CEO’su Türkiyeyi Avrupa’nın en hızlı büyüyen ekonomilerden biri olarak gördüklerini ve cember.net’in karlı bir şirket olmasının yanısıra Türkiye içinde yerleşmiş bir marka olmasının avantajını sahip olduğunu belirtti. Zing’in Avrupa’da liderliği ve pazarlarda var olması için bu satın alma çok önemli.

Kaynaklar
Guardian.co.uk
Reuters
Cember.net, Xing

Zamanın SiteSahibi, Günün internet uzmanı : ERSAN ÖZER

Türkiye’de internetteki projesinden çıkış yaparak para kazanan ilk amatör unvanını kazanan Ersan Özer, 99’da itiraf.com ile başlayan internet macerasını bu hafta bizlerle paylaştı.
Ersan Özer, Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimlerinden mezun olduktan sonra, basın sektöründe çalışmalarına başlamış. Beyazla, Okan Bayülgen ile çalışmış, Hürriyet, Akşam, NTV’de çeşitli görevlerde bulunmuş.

İyiki doğdun itiraf.com

NTV çalıştığı dönemde bir gece en popüler, basına en çok konu olan ve beni en çok eğlendiren J internet sitelerinden, itiraf.com fikri oluşmuş, yıllardan 1999.
Doğduğu günden beri, çok vaktini almış itiraf.com Ersan Özer’in. Bu kadar vakit alan itiraf.com SiteSahibine pek fazla maddi getiri de bulunamamış. Ama maddi getiri dışında pek çok faydasını görmüş Ersan Özer. itiraf.com sayesinde internetindeki yanlışlıkları bizzat yaşarak öğrenmiş, zamanla doğruyu bulmuş. itiraf.com da ne dükkan ne de arkadaş eklentileri iş yapmayınca, trafiğin olduğu yerde her iş yapılır diye bir şeyin olmadığını anlamış Ersan Özer. Cebini doldurmayan itiraf.com’un bir diğer faydası ise, Ersan Özer için bir referans olması olmuş. Gece gündüz demeden itiraf.com’la uğraşan Ersan Özer, oğlunun doğduğu gece bu gidişata dur diyip, Mehmet Budak’la itiraf.com satışı üzerine anlaşıyor. Amerika’da itiraf.com’un İngilizce versiyonu ile şansını deneyen, Ersan Özer, uzaktan işlerin yürümediğini, başarılı olmak için orda bir lokasyona sahip olmanın önemini anlayıp e-ticarete dair bir başka ders daha çıkararak bu işten çıkmış.

Yapsak yapsak başka ne yapsak?

itiraf.com’un satışından sonra bu alemden kopamamış Ersan Özer, yeni projeler geliştirmiş. İnternette ilk para yapan işlerden biri ile yola devam etmiş. Şehre özel ilk arkadaşlık sitelerini kurmuş: istanbul.net, ankara.net, izmir.net Bu jenerik isimlere sahip olmak oldukça pahalıya patlamış (istanbul.net= 35 bin $, ankara.net = 25 bin $ izmir.net = 1 bin $) ama siteler kısa sürede başarıyı yakalayarak Ersan Özer’i utandırmamış. Sitelerin başarısını gösteren önemli bir rakam üye sayısı: 2 milyon! Bu sitelerin gelirini sadece erkek üyelerden alınan üyelik ücretleri oluşturmakta. Sitelerin benzerlerinden farklı olarak açıkara daha çok bayan üyeye sahip. Firmanın kendi organizasyonunda da benzer şekilde çoğunlukla bayanlar çalışmakta ve mesajlaşmanın kontrolü dahil, sitenin kalitesinin sağlanması için çalışmakta.

Videosuz olur mu?

istanbul.net, ankara.net, izmir.net yarattığı nakit akışı ile Ersan Özer yeni yatırımlara devam edip, karşımıza oldukça başarılı bir model olduğunu düşündüğüm uzman.tv’yi çıkardı. Gününün büyük çoğunluğunu internette geçiren Ersan Özer, günlerden bir gün about.com’da dolaşırken bunun videolu hali ne de güzel olur diyip, uzman.tv projesine start vermiş. Adı üstünde uzman.tv, uzmanlarının video yolu ile uzman oldukları ne varsa anlattıkları bir site. uzman.tv günde ortalama 6 uzmanla çekim yapıyor, sadece uzman bulmak içi çalışan 20 kişi mevcut. Artı 2 çekim ekibi, yayın yönetmeni, editör vs… de uzman.tv’nin ekibinde yer almakta. Şu an içerik oluşturma sürecinde olan uzman.tv, günde 50.000-60.000 kişi ziyaret etmekte, ayda 10 milyon sayfa gösterilmekte. uzman.tv ileride online kurslar, eğitim gibi hizmetlerle de karşımızda olacak. Burada da durmayacağı belli olan Ersan Özer bakalım başka nasıl projelerle karşımızda olacak?

e-ticaretin başarılı örneklerinden biri: Sahibinden.com

Kısa kısa seri ilanlar, kimisinde kilometre eksik, kimisinde rengi, kimisinde yılı eksik ilanlar arasında kaybolunca ortaya çıkmış bir fikir sahibinden.com. Böyle istenilen sonuca ulaşmanın zorluğunu birebir yaşayan sahibinden.com’un kurucuları bir seri ilan sitesi açmaya karar veriyorlar.

Gazetelerdeki ilan sahiplerini arayıp izin alarak ilanlarını tek tek siteye taşırarak sahibinden kuruluş aşamasında içerik oluşturmuş. Site 2001 yılında ilk billboard reklamını yapıyor. Şanslarının yardımı ile İstanbul genelinde pek çok billboard’ı uygun fiyata kiralayabiliyorlar. Billboardlar görevlerini başarı ile tamamlıyor ve sitenin bilinirliği artıyor. Sitenin içeriği dolu olduğu için, reklamları görüp gelen sitenin gerçek bir site olduğunu görüyor. Bu sayede reklamlar sitenin yeni kullanıcı, üye kazanmasında çok etkili oluyor. Sahibinden uzun bir aradan sonra geçen Haziran ayında bu sefer Türkiye çapında billboard reklamları yapıyor. Sahibinden’in bir başka reklam faaliyeti ise Dokun Bana yarışması.

sahibinden.com’un iş modeli nedir diye bakacak olursak, her ne kadar adı sahibinden olsada sitede kurumsal üyelerin ve birey üyelerin ilan verebildikleri bir ilan sitesi olduğunu görüyoruz. Sahibinden, sadece emlak ve vasıta ilanlarının yer aldığı bir site değil, 30 ayrı kategoride ilanlar mevcut. Vasıta ve emlak en önemli kategoriler. Mağazalarında doğal olarak firmanın gelir modelinde çoğunluğunu emlak ve vasıta kategorileri oluşturmakta.

Sahibinden’de ilana bakmak ücretsiz, ilan vermek ise sadece kurumsal üyelere yani emlak ofislerine ücretli. Kurumsal üyeler site yer alan mağaza kısmında belirli ücretler karşılığında mağaza açabilmekte. Ayrıca Sahibinden’in gelir modelinin bir diğer kalemini ise ilanlarını vitrine çıkarmak isteyenlerden alınan ücret oluşturmakta. Bireysel üyelerin ise sitede aktif en fazla 5 ilanı bulunabiliyor, 6. sı girildiği zaman üye ile iletişime geçilmekte. Üyelerin ilanları sitede 8 hafta aktif kalıyor, süre dolunca e-mail servisi ile ilan sahiplerinden güncelleme talep edilmekte.

Sahibinden’in en önemli avantajlarından biri fotoğraf ve video özellikli ilan verebilmek. Fotoğraf her ne kadar tüm sitelerde mevcut olsa da, Sahibinden fotoğrafsız ilan kalmasın, fotoğrafların kalitesi belirli bir düzeyin üstüne olsun diye, foto kurye hizmeti sunmakta. Bu hizmet ile ilan verilecek evin, arabanın pek çok açından fotoğrafları çekilmekte. Sitede fotoğraf olmasına çok önem verilmesinden dolayı, kurulduğu günden beri sahibinden foto kurye hizmeti sunmakta. Kurulduğu günlerde 5 ytl ile verilen hizmet, bugünde sitenin gelir modelinde etkili olmakta. Eğer kullanıcılar işlemleri gerçekleştirirken Güvenli E-Ticaret seçeneğinden yararlanmak isterlerse, birey kullanıcılardan %7, kurumsal üyelerden ise %6 komisyon alınmakta. Sahibinden Turkcell ile işbirliği yaparak Wap’tan hizmet sunmaya başlamış, Google maps emlak kategorisine entegre edilmiş.

Site kurulduktan sonra 2-3 sene boyunca 3 kişi siteyi idare etmişler, bugün artık 50 kişi ile hizmet sunmaya devam ediyorlar. 15 kişi call-center’da görevli. Diğer departmanlar ise satış, pazarlama, muhasebe, yazılım…

Rakamlarla Sahibinden

Ayda 410 milyon sayfa gösterimi
Ortalama 12 dakika sitede kalış süresi
Bir kullanıcı 22-23 sayfa geziyor
5 milyon 600 bin tekil kullanıcı
600000 ilan
2600 mağaza
Ayda 7000 call center görüşmesi
% 80 erkek
% 75 istanbul
25-60 yaş arası kullanıcılar
Mağazaların %80’i emlak-vasıta kategorilerinden
Sitenin gelirlerinin %70’i emlak-vasıta kategorilerinden

Rakamların da anlattığı gibi Sahibinden Türkiye’nin önemli e-ticaret sitelerinden biri. İlan denince akla ilk gelen sitelerden olduğu için, içeriğin fazlalığı sayesinde site çizgisinde yürümeye devam edip, başarısını sürdüreceği günler göreceğini düşünüyorum.